op weg naar een prachtig bedrag voor de kinderafdeling in Mpeketoni !

Sinds mijn terugkeer in Nederland waren er veel kontakten, vragen, toezeggingen en giften.

Enerzijds voor Rotary Doctors die voor een continue bemensing van de jeep-line zorgt, elke arts, allemaal vrijwilligers, kost Rotary Doctors ongeveer € 1500 aan reiskosten, vergunningen, visa's om er zes weken te kunnen werken, het hele project op jaarbasis met 11.500 patienten kost ongeveer € 35.000 per jaar. er zijn nu twee Jeep-lines. een derde moet gestart worden; daarnaast zijn er tandartsprojecten en worden specialisten uitgezonden. Rotary Doctors is erg blij indien u een bijdrage levert, banknr 44.16.12.555 t.n.v. Stichting Rotary Doctors Nederland. RDN is een ANBI instelling, dus fiscaal vriendelijk voor u of uw bedrijf.
Anderzijds zijn de plannen van Equator Medicare om een kinderafdeling bij het sub-district hospitaal Mpeketoni te bouwen, waar ik mijn patiënten en kinderen naar verwijs, al ver gevorderd en is er al veel geld binnen. De laatste loodjes wegen het zwaarst, ik reken erop dat dat ook nog gaat lukken: bankrekening nr 10.22.73.596 tnv St Equator Medicare, ook een ANBI instelling, Er is € 26.000 binnen, nog € 5000 erbij en Wilde Ganzen kan het bedrag aanvullen tot € 45.000 .
Hierbij de tekeningen, steun ons in de laatste fase !!

hartelijke groet

Dick Jungst

Rondom Garissa, Mwororo, en terug naar Nairobi

Laatste dagen in Garissa

Woensdag heb ik de rapportage over maandag en dinsdag samengesteld, en Christine helpt bij al die namen, en logistieke vragen die ik nog heb. Ik maak verder de afspraak met SiMaHo, Sisters Maternity Home, een kleine locale organisatie, van islamitische vrouwen die een dispensary,  met verloskamer en VCT runnen, zwangerschapscontroles doen met  een nurse en een clinical officer. Daarnaast hebben ze 5 dorpen voor een outreach-programma, gewoonlijk éénmaal per maand gaan ze naar zo’n dorp voor vaccinaties, ANC, vitamines, en malariabestrijding. Die dorpjes liggen langs de Tana in noordwestelijke richting, ook hier wonen veehoudende Somali’s. De verste locatie is 80 km over zandwegen met diepe geulen, overgebleven na vroegere regenbuien, ook hier valt bijna geen regen. Donderdag is de beurt aan deze verste post, ik zal meegaan, maar alles is overladen vol, er wordt verwacht dat ik zelf een auto regel. Vrijdag gaan we naar Mwororo, beschreven in mijn vorige verslag, waar SiMaHo héél af en toe ook komt, maar dan moet ik wel alle medicijnen kopen en 6 man personeel voor een dag inhuren. De tegenwaarde van € 200 is ongeveer daarvoor nodig. Vandaag is Arno teruggegaan naar Nederland, ik mag de auto van RD Zweden lenen, anders kom je hier niet ver.

Outreach clinic, de apotheek



Onder de boom



Mazelen, aan het infuus

Donderdag om kwart voor acht bij SiMaHo, we zouden om acht uur vertrekken, maar er is niet veel structuur, dus het wordt negen uur. Ook mijn auto wordt volgeladen met mensen en materieel. Vervolgens bijna twee uur rijden naar een verzameling hutjes, onder twee bomen die schaduw geven, er worden twee tenten opgezet, één voor de zwangerschapscontroles en één voor het lab, maar de laatste wordt niet gebruikt, de man zit buiten, zijn microscoop-lamp wordt gevoed door een klein solar-paneeltje. Er zijn eerst weinig mensen, alhoewel de komst van het team 2 weken geleden nog was aangekondigd. Het team was eerder terug omdat er een epidemie van mazelen was uitgebroken, waar kleine kinderen hier grote risico’s lopen, door de begeleidende hoge koorts en longontsteking, en beschadiging van de ogen. Er wordt wel gevaccineerd, maar de dekkingsgraad is hier erg laag. De patiëntjes met symptomen gaan in een aparte hoek onder een afdakje zitten of liggen, met handschoenen kan ik ze onderzoeken, sommige zijn uitgedroogd, en krijgen direct een infuus en antibiotica. Opvallend is dat het team alles doet, dat de dorpelingen vragen en het team draait, geeft. Overal elders is het zo geregeld dat dorpsbewoners als een tegenprestatie stoelen en tafels neer zetten, thee brengen, de mensen in de rij zetten, maar daar hadden ze bij SiMaHo nog nooit over nagedacht. Er komen al met al rond de zestig mensen, wie het hardst voordringt is het eerst aan de beurt…

Na afloop in het kantoor besproken dat we morgen in Mwororo dat anders moeten aanpakken omdat we daar heel veel mensen kunnen verwachten. Wat ik ervan gedacht had. SiMaHo wil altijd wel een dokter vrijwilliger, èn een auto, èn veel medicijnen, dat kunnen we toch wel even regelen.

Vrijdag om acht uur weer bij SiMaHo, ik mag twee keer rijden, het is maar 5 km, over de brug het stijle talud af. Op het erfje onder een grote boom in de schaduw installeren we alles, en de eerste rij staat er al. Er meldt zich zowaar iemand aan om te helpen; een clinical officer vertelt de mensen wat we komen doen, wat we ze kunnen bieden, en dat ze in de rij moeten staan, zodat we enig overzicht hebben. Omdat er veel ondervoeding is, laat ik de dietiste eerst alle kinderen onder de acht jaar wegen en meten, zodat je aan de hand van de groeicurven de ergste gevallen eruit haalt, de kinderen onder de P3, die dus onder de dikke rode lijn zitten. Daarvan zie ik er vandaag veel. De clinical officer een van de sisters en ik hebben ieder een eigen tafeltje en stoel, een leerling diëtist die mee was helpt mij met vertalen, hij doet het heel leuk, en is razend nieuwsgierig. Tegen één uur is de laborant verdwenen, hij heeft alles ingepakt, we zouden toch de hele dag werken ?, maar ach, het is vrijdag, gebedsdag, dus is hij is naar de moskee; ook mijn vertaler wordt wat onrustig, maar blijft toch zitten, ik denk dat Allah deze dienstverlening zeker zal waarderen. Het blijft hectisch, steeds staan mensen op je vingers te kijken, er is geen privacy, de rij blijft groeien, en om de paar uur moeten we de tafel een stukje opschuiven om in de schaduw te blijven.



zwangerschapscontrole en vaccinaties



spreekuur, niet veel privacy, wel heel veel belangstelling



Mwororo, rond de apotheek

Ik zie veel ondervoede kinderen, diarree, vaak al heel lang, wat ook een oorzaak is van de ondervoeding, ze nemen niets meer op. Snotneuzen, luchtweginfecties, ontstoken wonden zijn gewoonte-kwalen. We zien deze dag 227 mensen, maar om drie uur hebben we de rij gesloten anders waren we nooit weggekomen, en waren het er veel meer geweest, hier blijkt duidelijk hoe hoog de nood is. Armoe is de voornaamste oorzaak, weer veroorzaakt door werkeloosheid , slechte gezondheid en de vicieuze cirkel daardoor. Tegen vijf uur weer terug op de basis, en met de zusters toch de structuur voorzichtig besproken, ze zien geen probleem. En over het “weggeven” van medicijnen: er is geen handleiding voor het gebruik van medicijnen, drie soorten antibiotica vinden ze heel normaal. Onze werkwijze verschilt heel erg, maar is niet echt bespreekbaar; samenwerken wordt dan wel moeilijk.

Zaterdag ga ik om negen uur met de bus naar Nairobi, de rit zal 5 uur duren, 350 km. Ik ben benieuwd. Mijn gereserveerde plaats is al ingenomen, en na tussenkomst van enkele andere passagiers krijg ik toch mijn plek, niet van harte. Je komt Garissa niet zo maar uit. De brug is de eigenlijke grens met Kenia: er zijn zoveel Somalische vluchtelingen, die willen ze tegenhouden en ze niet allemaal in Nairobi hebben. Dus door drie soorten politie wordt de bus uitvoerig gecontroleerd: iedereen moet eruit, er wordt onder de stoelen en achter de luiken gekeken, en buiten de bus staan de vrouwen en mannen apart opgelijnd. Dan wordt van iedereen het identiteitsbewijs nauwkeurig bekeken, en de foto vergeleken, niet dat je veel ziet bij een totaal gesluierde vrouw, maar ook de vingerafdrukken worden vergeleken. Er is een aparte mijnheer voor niet-Kenianen, en ik ben de enige. Al met al duurt het een half uur, en er stonden ook nog twee bussen voor ons, zodat we pas na tien uur de brug over zijn, we hebben al 5 km gehad… Onderweg wordt van alles te koop aangeboden, en ieder passagier wil wat, zodat er wel tien keer gestopt wordt voor balen houtskool, kamelenmelk, fruit of suikerriet, en natuurlijk water en flesjes “soda” cola of fanta, en al die plastic flesjes gaan dan zo door het raam naar buiten, alles ligt bezaait met lege flesjes, hier geen recycling. O ja, dan ook nog tien keer stoppen voor weet ik wat voor politiecontroles, de oude bussen hebben altijd wel een barst in de ruit, en dat mag niet, maar voor 100 Ksh mag je doorrijden. En dat elke dag opnieuw. Even over drie uur naderen we Nairobi, ik heb een taxi gevraagd me op te pikken bij een rotonde vlak voor het eindpunt Eastleigh, waar het erg onoverzichtelijk en onveilig is, Nairobery. Dan naar Sjoerd, ik verheug me op een douche maar Nairobi zit al weken zonder water. Jammer dan. KLM vliegt vanavond om 11 uur, niet over Libië zoals altijd, dus een ommetje over Egypte.

Hiermee het einde van dit blog, ik hoop dat jullie een goed beeld hebben gekregen, er valt hier nog veel te doen, maar ze moeten wel zelf ook de schouders eronder zetten, niet zoals de verwenzusters van SiMaHo doen. Wat dat betreft heeft Christine de overheid en bewoners van Fafi duidelijk kunnen maken wat van hen gevraagd wordt, dus het kan wel.

En dan Mwororo, dat steeds tussen de wal en het schip valt.

Als de lezers dit werk willen steunen, kan dat via Rotary Doctors, een ANBI stichting. Rotary Doctors regelt de teams en de uitzendingen. Equator Medicare en mijn Rotaryclub Ambt Almelo hebben Rotary Doctors al gesteund.
Equator Medicare, ook met een ANBI erkenning, wil samen met anderen helpen bij de realisering van hardware, zoals een kinderafdeling of een dispensary.  Over de goede bestedingen van beide organisaties hoef ik niets meer te zeggen. 

Rotary Doctors heeft 50 artsen op de lijst, dit jaar kunnen er maar 20 worden uitgezonden, door geldgebrek !
Er zijn geen middelen nu een derde jeep-line op te starten, hoor ik bij thuiskomst. Ik dacht geschetst te hebben hoe hard we nodig zijn. Eerst in Mpeketoni, waar 25.000 mensen nu éénmaal per week een medisch team in de buurt hebben, dwz binnen 2 uur lopen .
Het district Fafi en de slum Mwororo zullen moeten wachten als er niet meer sponsors komen.
Mail me rustig voor meer informatie, of een voordracht: djungst5@gmail.com !

rondom Garissa, droog en dunbevolkt, daar valt nog veel te doen

Maandag om 6 uur op, ik ga eerst met Arno grote visite lopen, en  zal om 9 uur worden opgehaald door Dr Christine, de DMOH van Fafi district. Dit district is 3 jaar geleden afgesplitst van het district Garissa, en had al geen voorzieningen bij de start. Het district is bijna 16 duizend km2  groot, dus half Nederland. Het is een gebied dat in North Eastern Province ligt, tussen de grote Tana rivier en Somalië, en grotendeels bewoond wordt door nomadische somali’s, die geiten, koeien en kamelen hoeden, en melken; ze eten eigenlijk alleen melkprodukten, wat rijst of chapati, geen groenten of fruit. Er is een vluchtelingenkamp van Somali’s uit Somalië. Het is een dun bevolkt gebied, het grootste deel heeft 2 jaar geen regen gehad, dus het is er erg droog, bijna alle planten zijn bladerloos; alleen langs de Tana is het groen. Garissa is de hoofdstad van NEP, en heeft een provincial hospital waar Rotary dokters vanuit Zweden en Nederland al ruim 10 jaar werken. De somali’s hebben niet veel mensen die gestudeerd hebben, zelfs vaak maar gebrekkig lager onderwijs door hun nomadische bestaan, dus dokters komen uit Kenia of elders; de Kenianen willen meestal niet te lang daar zitten, dus er is veel verloop of ze hebben een 2^e baantje. Dr Christine, een lid van de Kisïi stam uit het westen, heeft ook in het Provincial Hospital gewerkt en kende Arno dus. Zij is lid van Rotaract in Kenia. Zij is zeer bevlogen en heeft hart voor haar werk, zoals ik het hier nog niet vaak heb gezien. Met e-mails had zij al veel informatie gegeven, ze had een beeld geschetst van de problemen waar ze in Fafi district tegenaan loopt, maar ook van de Garissa-voorstad Mwororo, net over de brug west van Garissa, en dat ligt in een ander district, Bura Tana, en daar heeft ze dus niets over te zeggen, maar toen ze in Garissa werkte zag ze wel wat daarvan in het ziekenhuis kwam, of juist niet of te laat; met Mwororo en Fafi zal ik me maandag en dinsdag bezighouden, en een inventarisatie maken tbv het bestuur van Rotary Doctors, of hier een nieuwe jeep-line gestart kan worden.

in Mwororo

Na negenen gaan we eerst naar de Provincial officer, als je hier wat wilt, moet je dat terecht aankondigen en Christine introduceert mij en de mogelijkheden van een jeep-line project op een heel prettige manier. Daarna laat ze mij Mwororo zien, als privé persoon, niet als DMOH, een trieste verzameling hutjes onderaan de oprit naar de brug; ze had de chief van deze slum gevraagd ons te begeleiden, en hij had er enkele oudsten bijgehaald. In deze slum wonen vlg de chief 4686 mensen, het grootste deel van de Mala Kote stam; deze werden al eeuwen uitgebuit door de Somali’s, als slaven behandeld, bij problemen werden ze keihard behandeld, tot gebroken armen en benen toe. Van deze mensen heeft eigenlijk niemand werk. In deze slum is geen enkele faciliteit: geen dispensary, geen nurse, zelden een VCT, het consultatiebureau voor HIV en tbc, er worden geen vaccinaties gegeven, en mensen hebben echt geen cent om naar een dispensary over de brug in Garissa te gaan. Een nurse, Elijah, gaat er wel eens als vrijwilliger naar toe, maar kan eigenlijk niets doen. Na een korte inleiding van de chief als welkom mag ik mijzelf ook aankondigen. Een  rondleiding door deze slum is verschrikkelijk. De chief liet het lijstje zien van de kinderen die de laatste dagen geboren waren, 6 van de 8 waren binnen 2 dagen overleden, deels aan neonatale sepsis en tetanus, of andere infecties. Christine vertelde dat er in deze slum meer HIV patiënten zijn dan in heel Garissa, omdat er soms toch brood op de plank moet komen, het aantal abortus is bijzonder hoog; doordat er geen dispensary is, is er geen mogelijkheid voor family-planning. Ik word aangeklampt door allerlei mensen met kwalen, benauwdheid, oedemateuze benen, ik zie marasmus en kwashiorkor kindjes, alles door ernstige ondervoeding; er is een uitdeelpost  van bijna slachtafval voor de HIV-patiënten die anders helemaal niets hebben. Ik zal ophouden. Maar wat een contrasten: tientallen NGO’s vechten om werk bij het grote kamp Dadaab met 300.000 vluchtelingen en hebben Garissa als uitvalsbasis, veel grote SUV’s met zwiepende antennes  rijden er rond, maar niemand komt in Mwororo,  dat is niet interessant en daar valt niets te verdienen.

Christine Sagini

Daarna gaan we naar Bura Fafi, de oostelijke van de twee Bura’s, de andere is Bura Tana aan de westkant van de rivier. Bura Fafi is de “hoofdstad” van Fafi district, een verzameling van 100 woninkjes, één benzinestation (van twee in het hele district) en een nieuw district hospital, dat door Anidan, een Deense organisatie, is gebouwd, en de OK door AMREF is klaargemaakt; overigens zijn de eerste scheuren al voor de laatste oplevering zichtbaar en worden gerepareerd. In hetzelfde westelijke deel van Fafi zijn er 3 dispensaries: één in Mansabub, ook vlak bij de rivier, 35 km verder, Nanighi 40 km boven Bura en het eerder genoemde Galmagal’wa 120 km oostelijker. Ieder van deze dispensaries heeft 6-8  dorpjes op nog eens 35-50 km verder, waar ze outreach programma’s draaien, om één maal per maand vaccinaties en anti-wormmiddelen uit te geven, en dan meteen maar de malaria te behandelen; dit zijn locaties rond een schooltje, vaak vier lokaaltjes, 2 klassen bij elkaar, door de nomadische leefwijze is er niet bepaald veel continuïteit te bespeuren. Door de afstanden, geen openbaar vervoer, fiets of pikipiki zoals in Mpeketoni kunnen de bewoners van afgelegen plaatsen dus eigenlijk nooit medische hulp krijgen, bevallingen vinden altijd in het hutje plaats met veel kindersterfte, omdat bijna geen enkele vrouw naar zwangerschapscontrole kan, en dus geen tetanusvaccinatie, malaria-profylaxe, ijzer of foliumzuur krijgt. De vraag van Christine is of Rotary Doctors hier een jeep-line zou kunnen starten, maar er zijn dus  duidelijk logistieke problemen aanwezig, dat kan een hele klus worden. Tegen half acht ben ik weer thuis, Christine eet met ons mee.  De volgende ochtend om 6.30 uur vertrek ik dan met haar en Vesta, een Zweeds-Iraanse co-assistente naar Bura en de dispensaries, en we zullen ook enkele dorpen bezoeken waar out-reach programma’s worden gedaan. Christine vertelt dat de lokale overheid en bewoners zeer vereerd zijn met een bezoek, er komt bijna nooit iemand van buiten de dorpen, en we zullen feestelijk onthaald worden. Alleen al het feit dat er iemand is die belangstelling heeft vinden ze al geweldig.  Dat belooft wat !

veel belangstelling



Dinsdag om 6.15 vertrokken, tegen 8 uur in Bura. Er is dan net een patiënte aangekomen op de verloskamer, die fors vloeit na een miskraam van 4 maanden. Christine kan meteen aan de slag en ik ben dan even haar co-assistent. Het gooit je programma in de war, maar dat moet toch eerst. Vervolgens naar de Districtsofficer I , want die wil ook wel dat er hier meer faciliteiten komen, en gaat met ons op stap. Dan naar Mansabub, rondneuzen in de dispensary, gastenboek invullen (dat is hier vaste gewoonte en ik doe dat die dag nog ongeveer twaalf maal), handjes geven, en vervolgens met een nurse, chiefs, Community health workers enz enz in 3 auto’s en een enorme stofwolk achter ons, naar 2 afgelegen dorpen, in één ervan is net de outreach nurse bezig met vaccinaties, de koelbox op de motor, een doos vit A pillen, malaria middelen enz. Er is een kort toespraakje, van diverse mensen en natuurlijk dank aan ons dat we de moeite hebben genomen om te komen kijken. Kinderen zijn nieuwsgierig, de helft heeft nog nooit een blanke gezien; sommige zijn duidelijk ondervoed, bloedarmoede, huidinfecties en snotneuzen. Dan weer 15 min naar een volgend dorp, een zelfde ritueel: de mooiste stoelen onder de enige groene boom, de Garas, waar Garissa haar naam van zou hebben, die altijd groen blijft en dus schaduw biedt, wel nodig, het is hier 40 graden. We moeten gaan zitten weer toespraakjes en vraag om hulp. 

dorpsoudste vertelt over de problemen

Dan terug naar Mansabub, waar de vrouwen voor het hele gezelschap hebben gekookt, bij binnenrijden worden we verwelkomd door het hoge schelle geluid dat ze produceren. We krijgen een soda, (Cola, Fanta of Sprite en een flesje water) geit en rijst. Weer toespraken, nu wat uitvoeriger en ik moet ook steeds vertellen wat ik kom doen: eerst inventariseren en rapporteren, dan mag de board in Nederland beslissen. Tegen 3 uur, ruim een uur achter op het schema, naar Nanighi, weer eenzelfde verhaal maar geen tijd meer voor nog een dorp, jammer voor de mensen die zo hun best doen. Om zes uur zijn we doodmoe thuis.

Morgen maar de zaken op de rij en al die namen en verhalen voor dit blog en de rapporten schrijven en dan meteen de laatste dagen inplannen, er moet nog veel gebeuren.

jong en oud luistert en vraagt

Na mijn laatste werkdag in Mpeketoni kon ik de zaterdag gebruiken voor het afronden van allerlei dingen, waaronder het openen van een bankaccount bij de KCB in Mpeketoni, samen met Wim van en Burg, tbv de bouw van de paediatric ward, de kinderzaal van het ziekenhuis, wat een plichtplegingen. Maar in het kantoor van de manager zelf, en een balpen cadeau ....

Dr Nyaboga heb ik een stethoscoop gegeven, ik had nog een mooie, helemaal nieuw in de verpakking, waar hij zeer vereerd mee was, voor de goede samenwerking, en natuurlijk nog even kijken bij het ondervoede kindje; hij vertelde dat die morgen de moeder was bevallen bij 38.4 weken, een nog bijna blank baby’tje en goed op gewicht. De gynaecoloog heeft de ouders bij de komst van dit 5^e kind toch wel even stevig gewaarschuwd, ivm de armoede en de kans op herhaling van ondervoeding bij zoveel mondjes.

Wel heb ik de rekening van het meisje alvast betaald, 3050 Ksh, dus ongeveer € 27. Morgen gaan ze naar huis, een vriend van Nyaboga, kinderarts was ook nog langs geweest, en natuurlijk de dietiste. Hier wordt veel plumpy nut gebruikt,  een soort vitaminen- en mineralenrijke lichte pindakaas.

Op deze laatste dag ook nog even naar het meer, vogels kijken maar vooral het slopen van enkele kiezen uit een kaak van een hippo, voor Hans zijn verzameling, taai werk !  ’s-Avonds komen Wim en Ann met een pak wijn aanzetten, die we in de koele avondwind konden opdrinken.



inladen



Zondag 13 maart komt om kwart voor acht Arno langs met de auto van de DMOH van Fafi district, op de terugweg kan ik mooi meerijden naar Garissa, zou 7 uur duren. Arno heeft het laatste jaar veel contact gehad met deze DMOH, Christine Sagini, die dolgraag een jeepline in haar district wil hebben. Maar we mogen nog een patiënt oppikken in Galmagal’wa, dus 180 km omrijden over zandwegen. Eerst nog een eind verkeerd gereden, een van de politieposten waar je elke 50-70 km wordt gecontroleerd vroeg ons waar we heen wilden, maar we zaten erg verkeerd. Dus weer terug en een andere weg, 90 km voor niets, bewijzering is er hier nergens. De 25 jarige patient was al dagen aan het braken en had erge buikpijn, geen koorts. Hij lag in een hutje op een matrasje, tientallen mensen eromheen; toen die er uit waren konden wij erin om te onderzoeken. 

klaarmaken van het ziekentransport..

Een duidelijke diagnose was niet te stellen, de lokale verpleegkundige kon er niets mee; de man was wel erg uitgedroogd, bijna in shock, dus achterin de laadbak, ruim 100 mensen eromheen, en iedereen was ineens familie (niet zo moeilijk, 3 vrouwen, ieder 6 kinderen, dus ook al zijn (stief-)moeders, ooms , en iedereen wilde mee. We hebben er 5 geaccepteerd, Arno achterin om de patiënt te bewaken en toen begon de rit van vier en een half uur over hobbelige zandwegen, denk je in. Vlak voor donker aangekomen in Garissa, waar ineens nog 10 familieleden zijn die zich er ook mee bemoeien, zodat op de eerste hulp het een heksenketel is; daar komt bij dat deze Somali’s geen enkel andere taal of zelfs maar een enkel woord kunnen wisselen, ook geen Kiswahili .  De patiënt gaat aan de infusen en maagsonde;  hij zal als hij stabieler is geopereerd worden mits de familie als bloeddonor vooraf optreedt, en dat duurt dan een hele tijd, dus tegen half negen waren we in het doktershuis, wat een dag, never a dull moment.

Na de douche op deze zondagavond (in het islamitische Garissa) net op tijd voor een meeting met de provincial Medical director, die van alles wil maar zelf niet even goed zijn afspraken nakomt. Behalve die voor het avondeten… Om tien uur toch wel erg moe naar bed.

goed bericht uit het ziekenhuis !

Woensdag was het een te rustige dag, eerst de diabeten en hoge bloeddrukklanten, dan naar Tewe. 

Onder de boom in Tewe



Het kerkje voor het spreekuur is nog dicht, de enige vrijwilliger had geen sleutel. Mijn voorstel was om onder een boomgroep maar te beginnen, met een beetje wind is het koeler dan onder de golfplaten. Maar dan komt er toch iemand met een sleutel; die 15 patiënten had ik ook buiten wel kunnen bekijken, behalve een paar kinderlongen beluisteren hoeft er geen hemd omhoog, en in de kerk hoor je ook alles, buiten verwaaid het afluisteren nog een beetje.  In de middag naar het ziekenhuis, mijn patientje is er niet slechter van geworden, moeder kijkt nog wat stuurs. Ook Dr Nyaboga opgezocht, die zit volop in de vergaderingen, en voor donderdag een afspraak gemaakt met hem en de twee andere management-leden Mr Katana, de financiële man en Sr Mwaniki, de matron zoals dat hier heet. Van onze kant gaan ik met Wim en Janko, zijn rechterhand. We hebben alles goed doorgesproken en een aantal voorwaarden vooraf al aangegeven, die ze kunnen bestuderen.

Donderdag is het spreekuur bijna nog saaier, we zijn om half twaalf al thuis; er wordt een nieuwe bestellijst voor medicijnen klaargemaakt en naar MEDS verstuurd. Om één uur gaan we lunchen, een vaste gewoonte op de voorlaatste dag van je verblijf, de teamleden lijken uitgehongerd, ook al hebben ze om 11 uur al 4 boterhammen achter de kiezen; maar een kwart kip met ruim frites en een laffe tomatensaus gaat er prima in, begeleid door een flesje sprite of een juice van mango-papaya sap.

Om vier uur naar de afspraak in het ziekenhuis. Het Hospital Management Team geeft aan ook 20% in de kosten te willen bijdragen, maar heeft dat bedrag, 2.500.000 Ksh  22.000 euro nog niet bij elkaar. Daar hebben ze wel een paar maanden voor nodig.

Stichting Equator Medicare  met Wilde Ganzen, en Wim van den Burg en zijn sponsors, brengen ieder 45.000 euro in dus samen 10.000.000 Ksh. De begroting is in Nederland ook bekeken door iemand met Afrikaanse ervaring en die was er redelijk positief over. Het geld komt wel op aparte rekeningen om allerlei malversaties te voorkomen. Alle gelden moeten vóór 1 oktober gestort zijn; het ziekenhuis vindt dat wel laat, maar zelf hebben ze hun geld niet eerder dan die datum op de rekening; wij gaan niet beginnen voor ook zij aan de voorwaarden hebben voldaan. Het is een stevige bespreking maar met een goed eindresultaat; de start is gemaakt !



brandwonden van mango-boom-sap
zoals van een berenklauw



Na de bespreking nog even naar het meisje uit Soroko, ze zit weer rechtop, is al bijna  achthonderd gram aangekomen, zij was dus ook nog uitgedroogd; in de periode tussen het wegen (op onze nieuwe elektronische wegschaal ) en de opname lag toch bijna 3 uur. Moeder kan weer een lachje opbrengen, de nurse moet me wel helpen met vertalen. 

Vrijdag naar Bomani. Omdat het kerkje het toch echt zal begeven als de regentijd doorzet, moeten we op zoek naar iets anders, De county-council, een soort districts-afdeling publieke werken heeft een gebouwtje neergezet dat dienst moet doen als dispensary, maar het is net niet af, en dat al ruim een jaar…; de vloeren moeten afgewerkt worden, een paar deuren erin en schilderen, dan zou het een prima oplossing zijn.



nieuwe behuizing Bomani ?



De lokale chief hebben we erbij gehaald, en met hem de zaak besproken, hij wil ons daar wel huisvesten en zal de county-council achter de broek zitten, die heeft de verplichting het af te ronden; een beetje druk kan geen kwaad, volgend jaar zijn er verkiezingen dus wil hij herkozen worden, moet hij toch wat. Daarna afscheid genomen van mijn teamleden.

Als we terug rijden komt net Arno Berkhoudt, chirurg uit Hengelo die nu in Garissa zit bij ons langs, die had mij al gebeld, hij gaat een weekend naar Lamu en zal mij nu zondag meenemen naar Garissa, wel zo veilig en comfortabel, in de auto van de District Medical Officer van Fafi, waar ik maandag en dinsdag mijn afspraken mee heb, dat komt dus prachtig uit. Na een paar glazen koel  water, het is nu ruim boven de 35 graden, gaan zij door, uitwaaien op Lamu.

Hans van Aalderen, de tandarts heeft deze week allerlei storingen verholpen, vaak corrosie, verstopte filters, niet lopende boren, hij is toch echt erg handig, in dit land mag je wel twee rechterhanden hebben en gebruiken, en je moet kunnen improviseren.



weer goed opgeknapt



Om vier uur naar het ziekenhuis gefietst om het meisje uit Soroko te bezoeken, en ze ligt heerlijk te slapen, ziet er weer goed uit; de zorg heeft ze even uitbesteed aan een van de andere moeders.

Dan met ons verslag naar het HMT, Nyaboga en Katana zijn het er helemaal mee eens, alles staat zwart op wit en ze zijn er geweldig blij mee. Het format van Wilde Ganzen dat zij moeten opsturen heb ik nog toegelicht en met ze doorgenomen, ze zullen het uiterlijk 1^e week april opsturen om dan mee te doen in de aprilronde. Dus dubbelgoed nieuws: het meisje uit Soroko is er prima doorgekomen, en we hebben met het  ziekenhuis  volledige overeenstemming voor een goede en positieve samenwerking. Een mooi slot van de week !



politiek en de gevolgen ervan

In Nederland verkiezingen, geen grote verschuivingen ? Drie maart, verkiezingen achter de rug in Nederland, tam zooitje vergeleken met Afrikaanse landen.  Ruim drie jaar geleden was er in Kenia de post-election violence, hier nog steeds PEV genoemd, waardoor er veel in beweging kwam: eerst natuurlijk de verdreven mensen, de Kikuyu’s uit Luo land, rond Kisumu bij het Victoriameer zaten nog steeds in kampen en komen nu naar dit onontgonnen gebied in de hoop er een bestaantje op te kunnen bouwen. Maar geteisterd door droogte, straks in de regentijd misschien teveel water, en ziekten als malaria, diarree en bilharzia, geen drinkwater, geen medische zorg, een zeer gebrekkig bestuur, en werkeloosheid, is dat een heel zwaar leven, de armoede straalt eraf en dat zien we hier dagelijks om ons heen bij het werk in de buitengebieden. Zoals bekend heeft de VN de twee grootste partijen on speaking terms kunnen brengen, president Kibaki , een Kikuyu, die zijn nederlaag niet wilde erkennen, en Raila Odinga van de Luo’s zitten nu in één regering, maar Kibaki wilde geen minister ontslaan dus er kwamen evenveel ministersposten bij, nu zijn er ruim 70 ministers en met een salaris van 2-3 x de Rutte-norm, voor gezondheidszorg zijn er nu vier ministeries:  ziekenhuizen, public health, rural area’s ( de armste buitengebieden ver weg waar niets is ) en nog een.  Rural Health lijkt nu een enthousiaste minister te hebben; Gerda Heyting, nieuw bestuurslid van Rotary Doctors had een gesprek met hem, dat komt wellicht van pas als ik over tien dagen naar de districten Tana, Garissa en Fafi  ga. Overigens zijn er vier ministers uit de regering die door het ICC in den Haag worden gezocht maar niet worden uitgeleverd door Kibaki, oa Ruto. De bevolking wil wel dat deze ministers berecht worden, maar Ocampo kon bij Kibaki niets bereiken. Waarom werk ik dan in dit land ? Gelukkig leveren we diensten, zorg en medicijnen aan de armsten, en geven geen geld, er blijft niets aan de strijkstok hangen.

Vrijdag is de laatste dag van Folkert, die hier vier weken heeft gewerkt;  de nieuwe opzet van de tandheelkunde, een vaste locatie in Mpeketoni in het centrum van het gebied, vlak bij het ziekenhuis en de bushalte vanuit Malindi en Lamu, betekenen een veel grotere bereikbaarheid en aanloop; medio november is gestart met verbouwing door donaties van enkele tandartsen, en de technische ondersteuning en bouwploeg van Wim van den Burg; in de kamer ernaast komt zelfs een tandtechnisch lab, Margaret gaat hier voor eigen rekening haar nering opzetten, na een start inrichting vanuit Nederland, zij kan dan straks kronen en beperkte bruggen maken, er is vraag naar, er zijn toenemend mensen in town en van Lamu die wel wat te besteden hebben. Ook hier geldt: nieuw binnen 350 km. Zaterdag komt Hans van Aalderen, met wie ik hier vorig jaar maart ook gewerkt heb, Folkert kan dan overdragen en gaat dan vanaf zondag nog een week op Safari met zijn vrouw.

druk spreekuur

ontsteking na Jigger flea infectie

In Bomani weer een drukkende en drukke dag, 62 patiënten. Het merkwaardigste was een man met een enorm dikke en pijnlijke grote teen, een insect had hem twee weken geleden gebeten, het was snel groter geworden en zag er nu afzichtelijk uit. Ik kon er niets mee, totdat Teresa dacht aan en Jigger, ( Jigger Flea, Tunga) waarna me iets begon te dagen, maar dan heb je geen bibliotheek bij de hand om even een boek te raadplegen. Deze vlo dringt door de huid, zuigt zich vol, wordt tot 1 cm groot, en legt eitjes, waardoor de plek fors gaat ontsteken: tungiasis . De wond was al opengegaan, ik heb het verder schoongemaakt, tetanus injectie gegeven en diverse antibiotica, thuis in het boekje nagezocht, de therapie lijkt goed gekozen. Niet schrikken van het plaatje! 

Bomani is naar mijn idee in een stadium gekomen om “verzelfstandigd” te worden; gemiddeld hier het hele jaar 67 patiënten. Teresa woont redelijk in de buurt, ik haar gevraagd of ze enkele leden van het VHC, Village Health Committee, kan begeleiden. Ook heb ik contact opgenomen met de Public Health Officer Mr Jillo in het ziekenhuis, die me kon vertellen dat er al een klein gebouwtje bedoeld als dispensary staat, voor drie-kwart  afgebouwd, maar het ligt stil, waarom ?? Ik zal ook met de locale chief contact opnemen; als het afgemaakt wordt, kunnen we er voorlopig onze mobile clinic draaien, het kerkje is toch wel erg ongeschikt, zie mijn vorige verhalen. Vervolgens kan een VHC de verdere verzelfstandiging op zich nemen.

Majembeni, eindelijk boven de grond

Zaterdag Hans opgehaald, met weer diverse onderdelen voor de tandartspraktijk: afdichtringetjes, turbines voor de boor, extractietangen, een elektronische wortelkanaal-dieptemeter, en een tandsteenapparaat. En heerlijke kaas, Old Amsterdam voor bij een biertje, waarna afsluitingsdiner voor Folkert met een stukje vis. Folkert is zondag vertrokken, Hans heeft de eerste reparaties uitgevoerd, en het bleek maandag allemaal goed te werken, handige handjes zijn hier nodig.

Maandag ben ik naar Majembeni geweest, eerst langs de put, water in de diepte, ik zie mijn eigen spiegelbeeld ! Daarna het spreekuur met 71 patiënten; opvallend was de start: de eerste was een jongetje van bijna 2 jaar en kon nog niet lopen, wat wil je met een gewicht van 7200 gram ! Dit is gewoon ernstige ondervoeding, marasmus, het had 39 gr koorts, maar was niet uitgedroogd, redelijk actief kereltje, kan nog net poliklinisch behandeld worden, net als de tweede maar die was wel goed op gewicht. Dan een jonge vrouw met een uitgebreide gordelroos, verdacht voor HIV, wat ook zo bleek te zijn, dan gaat ze naar de VCT en voor verder onderzoek zoals CD-4 cellen, waarvoor bloed naar Mombasa moet worden gestuurd; aan de hand van de hoeveelheid cellen kan worden beslist of ze al aan de ARV anti-retrovirale therapie moet.

Dinsdag naar Soroko, nog niet erg druk bij aankomst. We hebben de VCT (voluntary Counseling and Testing) uit Witu uitgenodigd, die dan alle bezoekers een counselend gesprek en een HIV test aanbieden; gelukkig deze keer geen positieven. Dan komt er een slap meisje van 2 jaar dat 6,8 kg weegt, heel dunne armpjes en beentjes, geen oedeem, koorts, longontsteking; dit kan niet poliklinisch meer, we geven moeder aan dat het echt moet worden opgenomen, anders haalt ze het niet.

marasmus, 2 jaar 6.8 kg

Moeder is wel overtuigd, maar moet dan haar man roepen, die vindt het maar niets, die wil gewoon medicijnen en naar huis. Het tweelingbroertje doet het thuis prima, dus dit komt ook wel goed, maar dat mannetje is ongeveer twee maal zo zwaar uit de beschrijving op te maken; ik weiger, dit is onverantwoord; moeder zegt niets meer ( op deze wereldvrouwendag..) en na lang stevig praten, alle risico’s benoemend, en met het aanbod moeder en kind straks naar het ziekenhuis te bengen en de opname te betalen (€ 15-25 ), gaat hij mokkend akkoord. Dit vind ik wel een heel trieste zaak, deze vader heeft zelfs na mijn aanbod eigenlijk geen enkele interesse in zijn dochtertje; het beïnvloedt duidelijk mijn spreekuur erna. In het ziekenhuis heeft de clinical officer ook direct wel in de gaten dat dit een ernstige zaak is, het meisje krijgt snel een infuus. Nu maar hopen op een goede afloop….

een paar heel mooie berichten !

Nijlpaarden in Lake Kenyatta

Zondag 27 februari, om 9 uur met Folkert naar Lake Kenyatta gefietst, nu de zuidoostkant. De fietsen gestald bij KWS Kenya Wildlife Service, ze weten niet wat ze met ons aanmoeten, er komen hier nooit toeristen; we willen zeker hippo’s zien, maar we komen vooral voor de vogels en dat vinden ze weinig interessant. We lopen zo dicht mogelijk langs het water, soms sompig, drie soorten ooievaars, diverse reigers en andere water- en oevervogels, rietzangertjes, wevers, en jacana’s, een soort ral met hele lange tenen waarmee hij over de drijvende waterplanten loopt. Ook diverse bijeneters, een kleurrijk geheel. Het was bewolkt en daarom konden we het toch tot 12 uur uithouden voor het te heet werd.



Put Majembeni, eind in zicht



Op maandag Majembeni, de put daar is bijna tot het maaiveld gemetseld, en de waterkwaliteit wordt beter. Het spreekuur leverde het gewone beeld van alledaagse tropische ziekten. Zestig patiënten.    In de middag in een luie stoel gelezen op het dakterras, er was veel wind, wat lekker verkoeling gaf. Dinsdag erg vroeg wakker, de wind was wat gedraaid en de moskee leek naast mijn slaapkamer te staan, om kwart over vier wekte de mulah mij. Maar ook de hanen worden wakker en gaan om het hardst, elk huisje heeft wel 2 hanen, en die maken samen heel wat lawaai, het hield aan totdat de luidsprekers van de moskee wéér begonnen, en daarna deden de honden ook nog mee; als je zo vroeg wakker wordt, moet je wel met de kippen op stok.



als je het nog niet warm hebt..



Dinsdag is Soroko-dag, onze apothekersassistente was weer  eens ruim tien minuten te laat, iedereen heeft er last van, daar later een gesprek over gehad, ze weet nooit hoe het komt, ze moet maar eerder het bed uit, het is ruim een uur rijden en dan is 10 minuten later  voor de patiënten die er om kwart over acht al komen, ook heel vervelend, vooral de diabeten die nuchter moeten blijven.Weer thuis op de mail krijg ik het mooie bericht dat Suzanne een twintig weken echo heeft gehad, en ze krijgen een dochter , rond 20 juli uitgerekend . Ik heb Gaby maar even gebeld onder haar werk, dat vond ik toch wel even heel erg de moeite waard. En natuurlijk ook Suzanne zelf en Wouter . Dan besef je dat we in ons goed bedeelde land de zorg ook  in de buurt hebben en willen houden, dus ook verloskunde ! misschien heb ik zondag wel erg veel ooivaars gezien .

Ik heb eea gelezen en gehoord over de problematiek van de verloskunde in Almelo, het debat duurt maar voort. Ik denk dat ik ook enig recht van spreken heb na 600 bevallingen. Het Almelose en het Hengelose ziekenhuis zijn samengegaan in de ZGT, en afgelopen zomer in de vakantietijd  is er om logistieke redenen besloten tot 3 weken alle bevallingen in Hengelo en andersom. Nu wil de RvB alle bevallingen voor altijd concentreren in Hengelo. Alle argumenten, emoties en politieke druk schijnen niet te mogen baten. Keniaanse toestanden !  Een RvB lijkt te beslissen tegen meerderheden in, zo gaat het hier in Kenia ook altijd, ik dacht dat er  in Almelo e.o. wat beter naar de achterban en democratie werd geluisterd, maar dat valt dus bitter tegen. En spreiding en bereikbaarheid ?

Daarna wat technische klussen gedaan, de nieuwe kluis moest nog aan de muur vastgezet worden, een boormachine geleend en de zaak vastgezet, peentjes zweten. Laatst hebben we ook de zonnepaneelaccu’s bijgevuld met accuwater, de platen waren te duidelijk zichtbaar, daar hebben ze veel van te lijden. Nu nog een paar schakelaars en stopcontacten waar storing in zit, vernieuwen, Chinese makelij hè. Ook mijn splinternieuwe binnenband loopt in ruim een week toch aardig leeg, kwam ook uit China.

Woensdag moet ik rijden, Peter heeft een begrafenis van een neef, redelijk in de buurt. Iedereen heeft hier heel wat begrafenissen van familieleden! Eerst de diabeten  en hoge bloeddrukklanten, daarna doorgereden naar Tewe. Een jongetje met bof ! Dat had ik  in Nederland heel lang niet gezien, daar worden de kinderen ingeënt.  Een jonge vrouw  met veel dorst en veel plassen bleek een bloedsuiker te hebben van 25 mmol/ltr., daar schrok ze wel even van, ze dacht dat ze malaria en een blaasontsteking had. Met alle droogte had ik minder malaria verwacht, maar die muskieten blijven in de woningen hangen. Daarvoor is  indoor residual spraying bedacht, maar dat wordt helaas te weinig gedaan, de public health doet er niets mee. Ik las net dat er in Wageningen een proef was gedaan met een schimmel in een synthetische vloeistof waardoor de muggenlarf niet meer kan groeien.  Eigenlijk is dat enigszins een variant van een oud gegeven: in de jaren dertig van de vorige eeuw was malaria endemisch in oa de Zaanstreek, Groningen en andere plaatsen. Een van de oorzaken dat de malariamug verdween was oppervlaktewater verontreiniging: de muggenlarf hangt verticaal aan de oppervlakte van het water, en haalt daar zuurstof uit de lucht, als de oppervlaktespanning verdwijnt, bv door een heel miniem laagje olie, zakt de muggenlarf in de diepte en gaat dood door gebrek aan zuurstof, einde malaria epidemie. Wil je wat bereiken dan is IRS in de droge tijd dè methode. Maar hoe moet je al die hutjes bereiken ? Gewoon een vent op de off-road-motor zetten zou ik denken. Die gaat toch op pad voor vaccinaties en dergelijke.

Woensdagmiddag om de week is er grote schoonmaak, alle kisten met medicijnen, verbandmiddelen, de lab-materialen enz worden dan gesopt; in deze droge stoffige tijd is dat hard nodig, de wind van de laatste weken heeft de apotheek binnen ook aardig bruin gemaakt, overal een dikke laag, samen met Sammy de kast gesopt en meteen bekeken wat er weg kon, en allerlei oude papieren uit 2007 en 2008 op de brandstapel gegooid. Een mens bewaart wat, maar niet iedere dokter hier weet natuurlijk wat er weg mag, dus nu moet ik aan de bak.  Stof en zweten. Ik verlang naar een minder heet plekje en een groen grasveldje. 

  

ik zie hier allerlei T-shirts, veel uit  Amerika:
een hééél dikke dame met het opschrift"all you can  eat $ 1.99"
of deze van slede-hondenclub, die kan hier ook niet uit de voeten.

Het litertje ijswater is er snel doorheen.

 Ook vandaag weer een heel mooie e-mail, de Stichting Equator heeft een toezegging gekregen voor een donatie van € 5000 ! Ik ben er verlegen van, het brengt ons weer dichter bij het doel. Die middag komt ook Wim binnen voor een gesprek over de kinderafdeling. Toezeggingen van de overheid schieten niet op, en er kleven ook de risico’s aan van steekpenningen, aandelen in de “winst” enzovoort. We besluiten samen verder te gaan, Wim wil graag bouwen, maar niet met de overheid om genoemde redenen, hij wil met zijn sponsors garant staan voor  50% , ofwel  5.000.000 Ksh. Dan mag het CDF, de overheid dus, de inrichting en overige equipment regelen, anders gaat het over teveel schijven. Ik zal morgen Dr. Nyaboga bellen en hem dit voorstel doen.  Dan wordt het geheel een Nederlands project  met twee gelijkwaardige sponsors.

halverwege, en nog steeds leuk



trotse moeder met 2-ling van een week

23 februari, woensdag, gehaktdag. Eerst  spreekuur voor de diabeten en hoge bloeddruk klanten, dames met stevige achterwerken en een veel te hoge BMI (Body mass index), daarna door naar Tewe. Daar was de opkomst vorig jaar gemiddeld nog geen vijftien patiënten, en vaak is de deur van het kerkje nog niet open en zijn de door ons betaalde vrijwilligers er nog niet. Een goede reden om samenvoegen met een andere locatie, Uziwa van donderdag, te overwegen, waar ook geen groei in zit. Laten er vandaag 29 patienten komen!, alsof ze onraad roken. De mensen komen hier vaak van ver uit een heel dunbevolkte kuststreek, dorpen met wonderlijke namen als Ngoi, Mlei, Kiongwe Mjini, veel veehouders, behoorlijk arm te zien aan de kleding en verzorging. Op sommige locaties zie je mensen hun zondagse jurk aantrekken als ze naar de dokter gaan, de meisjes hebben vaak een soort glimmend kunstzijde jurkjes aan, als een communiejurkje, maar die zie ik hier nooit, gewoon armoe troef, het landschap is er dor en droog, wat die koeien en geiten moeten eten ? Scharminkels. Hier ook geen overgewicht mensen, net zo mager als hun koeien,  en misschien wel evenveel wormen in hun ingewanden, de lab-man vangt vandaag weer wat mooie worm-eieren in zijn microscopische preparaatjes.  Ik heb er moeite mee, om deze reden, verder te trekken. 



een eitje voor elk teamlid

 Het is de laatste woensdag van de maand, dan worden er voedselpakketten uitgedeeld aan een vijftal 90-plussers; mijn vriendin van 104, die ik in 2009 en 2010 heb bezocht was intussen overleden. De anderen werden bezocht ze wonen heel achteraf, schilderachtige omgeving, met mooie Baobaps om het huis, maar het huisje en interieur is ook 90 jaar oud. Water wordt van ver gehaald door een paar buren. Zij krijgen bloem, maismeel, bonen, rijst, suiker, van alles één kilo, een liter bakolie en een pondje OMO. Eén oud dametje is heel erg dankbaar en staat erop dat we ieder een eitje meenemen naar huis. Ontroerend.

Donderdag Uziwa, een wat vergrijzende bevolking, percentueel weinig kinderen, en hier juist veel overgewicht met diabetes.. vandaag heel weinig mensen met andere ziekten. Na het spreekuur doorgereden naar Kiongwe, halverwege Tewe en Uziwa, om te kijken of een locatie daar geschikt zou zijn deze twee locaties te combineren. Het is een zelfde sub-chief gebouwtje als in Uziwa, maar wat een verschil. Er is niemand aanwezig. Sommige ramen zijn dichtgetimmerd, maar door de spleten zie je alleen heel veel rotzooi, het kantoortje zelf in één kamer ziet er ook niet uit, maar de overige kamertjes, vreselijk, alle plafonds doorgezakt of eruit, vol oude rotzooi en veel stof, die kamers zijn in jaren niet meer open geweest, laat staan schoongemaakt of geschilderd; dit kan absoluut geen locatie worden, dan liever een kerkje van golfplaat en klei.



naar Sefu

 Tegen drie uur met Wim mee naar Sefu en Mikinduni. Ook  tandarts Folkert is dan net binnen en kijkt zijn ogen uit over dit landschap van afgebrand struikgewas en beginnende perceeltjes landbouwgrond.
In Sefu heeft Wim vijf klaslokalen gebouwd, net klaar, prachtige constructie en  verbazingwekkend koel door een kapconstructie waar de wind goed doorheen kan. Dan ook geen muggen en vleermuizen (rabiës !), en dat kan ook omdat de scholen alleen overdag gebruikt worden, zoiets werkt niet als je er ook zou moeten slapen. Sefu ligt afgelegen, en in de regentijd is het bijna niet met een auto bereikbaar door veel water, de weg staat soms een halve meter onder water. Verder is er geen dorpsstructuur, nog geen kerkje of gebouwtje van een (sub-)chief, zodat we er ook voorlopig geen spreekuur kunnen houden als we ruimte in het programma zouden krijgen. In Mikinduni is het niet anders, verspreid liggende shamba’s met mini-huisjes, geen dorpsstructuur of gebouwtje, er is net één klein kinderklasje van klei neergezet, de grotere kinderen moeten 7 km lopen nar de school van Majembeni. In Mikinduni  wordt een put gegraven door een van de medewerkers van Wim. Na 5 km hobbelen en 3 km harde weg  gekeken bij de put van Majembeni, die door Equator is aangenomen, het binnenmetselwerk moet zaterdagavond boven de grond komen. Onderweg veel vogels gezien, weer de prachtige bijeneters, met lange staarten, tuimelend achter insecten aan die ze in de vlucht vangen.

Vrijdag naar Bomani, het blijft binnendruppelen en er komen 67 patienten, een zeer gevarieerd spreekuur, maar door de drukte moet je soms praktisch zijn, Joseph kan onmogelijk naast de preparaatjes van ontlasting en urine nog 60 malariapreparaten klaarmaken en beoordelen, dan moet je besluiten tot “clinical Malaria” ipv confirmed. Soms is de combi van verschijnselen voldoende reden om de diagnose zonder bevestiging te stellen. Bij drukte is het lab verreweg het meest in de weer.  

wonden bij een diabeet


 Een 85 jarige man met diabetes komt binnen met een afschuwelijke wond op zijn handpalm, zijn vingers staan al krom van een eerdere brandwond; het gevoel is eruit, hij blijkt suikerziekte te hebben met een bloedsuiker van 20 mmol/ltr.  

Hij is er nogal nuchter onder, “ik ben er oud mee geworden”, maar wil nu toch wel zijn suikerziekte en wonden laten behandelen.
 

Zaterdag gaan we naar het eiland Manda, tegenover Lamu,  om de Takwa ruines te bezoeken. Takwa werd in de 16^e eeuw gebouwd, een Arabisch stadje, aan het eind van een lange kreek op het eilandje Manda, strategisch, onzichtbaar vanaf zee, dus veilig voor piraten (ook toen al). Het ligt net achter een duin, met een mooi  strand, maar er staat een gevaarlijke stroming en hoge golven zodat hier aan land komen bijna onmogelijk was.



mangrove kreek naar Takwa


                                        De kreek is alleen maar bevaarbaar twee uur vóór en na hoog water. Maar eind 17^e eeuw was het zoete water uit de putten op, en werd het stadje met 2500 bewoners verlaten. De best bewaarde resten zijn die van de moskee. Meer dan 2000 bezoekers per jaar komen er niet. Het heeft veel weg van Gedi, onder Malindi, dat hetzelfde lot overkwam. Na wat boodschappen en verse vis terug naar huis. Ons zelf gekookte maaltje mag prima smaken, ook al ontbreekt een glas koele witte wijn bij deze heerlijke red snapper moot.

Morgen zondag, rustdag, en dan schrijf ik ook maar eens niets.

heftige start van de week

Maandag 21 februari. Naar Majembeni. 500 meter voor onze werkplek uitgestapt, om naar de put in aanleg te kijken, hij wordt nu van binnenuit opgemetseld, 3 man zijn er aan bezig op 15 meter diepte. Dan moet de put zeker voor de regentijd klaar kunnen zijn. Op dit vroege uur schijnt er nog geen licht in, zodat ik niets kan zien in dat diepe gat. Dan doorgelopen naar de spreekuurlocatie, tussen allerlei hutjes door, maar ik kan mijn weg wel vinden. Op het spreekuur zie ik het meisje terug met de spaakverwonding, door het nat- en schoonhouden met savlon en de antibiotica ziet de wond er prachtig uit, granuleert goed, die kan dan ondanks de grootte over drie weken helemaal dicht zijn, beleid gecontinueerd. Tussendoor loop ik vaak even naar buiten om de ziekste kinderen er tussenuit te halen; één kindje van twee is duidelijk erg ziek, temp blijkt 40 graden, en ijlt. Naast de longontsteking heeft het ook malaria, maar houdt niet veel binnen, deze situatie kan  snel fataal zijn, daarom direct quinine gespoten; daarmee worden de malariaparasieten grotendeels gedood, en knapt het kind zover op dat  het weer medicijnen kan slikken; ik ben dus heel erg blij dat ik vorige week quinine had gekocht. Ook de vrouw met suikerziekte en nog maar één been komt weer, haar bloedsuikerwaarden willen maar niet zakken, de wond aan haar ene voet is goed genezen, mar ik voorzie problemen, ze zal waarschijnlijk aan de insuline moeten (die wij niet in onze voorraad hebben, oa bewaar- en logistieke problemen), maar ze woont heel erg af en is echt heel erg arm; hoe komt die bij het ziekenhuis en aan de medicijnen ?  Volgende week komt ze weer  terug, nu maar weer de brommertaxi betaald.


Er komt een meisje met een groot abces in haar nek waar na insnijden echt heel veel troep uitkomt; en een meisje met twee heel harde maar niet pijnlijke lymfeklieren in de nek, toch verdacht, TB ?   ’s-Middags langs het ziekenhuisje, het kindje met HIV en de nekstijfheid opgezocht, met moeder en de clinical officer als tolk gesproken over financiële steun bij verwijzing. Zelf geeft ze aan maar 400 Ksh bij te kunnen dragen, vader is er weer eens niet, en naar Malindi kost 8000 Ksh alleen voor de ambulance, daarbij komen nog de kosten voor opname en medicijnen. Ik zie ook wel dat ze niet reëel kunnen bijdragen, het Molenbergpotje wordt ervoor aangesproken, maar ik zal eerst nog met Anidan contact opnemen, een op Lamu gevestigd weeshuis met Spaanse kinderartsen en een opnamemogelijkheid, en dat is geheel gratis en ook dichterbij.

Dinsdagochtend naar Soroko, bijna een uur rijden. Onderweg komen we JanWillem van Casteren tegen, een Nederlander, die na de tropische landbouwschool en een aantal jaren NGO werk, voor zichzelf is begonnen en met zijn gezinnetje in Malindi woont. Hij begeleidt honderden boeren tot 200 km boven Malindi bij het kweken van pepertjes (pilipili) en paprika (pilipili-hoho) en neemt die ook tegen faire prijzen van hun af, even bijgepraat, hij heeft nog een aantal mogelijkheden Rotary Doctors van dienst te zijn.  In Soroko zitten er dertig mensen, en Teresa begint met een gezondheidsvoorlichtingpraatje, over bloedarmoede, en oorzaken als wormen, eenzijdige of ondervoeding, chronische diarree, en bij chronische ziekten als TB en HIV. Ze doet dat met veel plezier, erg interactief, er wordt heel wat afgelachen, en aan het eind heeft ze een samenvatting, die ze door de toehoorders zelf liet invullen met de goede antwoorden, ze kreeg applaus en dat had ik niet eerder meegemaakt ! 


Ook hier een kind met 40 koorts, een geretardeerd meisje van vier, met een halfzijdige verlamming, dat ook quinine gespoten krijgt; zou dat nu echt ¾ jaar nooit nodig geweest zijn ?  Een negentig jarig dametje heeft het hoogste woord en gaat straks weer achter op de pikipiki naar huis. Na vijf uur spreekuur ( en vanaf 12 uur heel erg warm onder de golfplaten) weer naar huis, bijna een uur in de hete auto ( geen airco..) en ondanks de diepe kuilen en hobbels in de weg sukkel ik in slaap. Folkert is al thuis en heeft na een douche een koel plekje gezocht, hij was naar Witu, ook een uur rijden, dichtbij Soroko, en was ook in slaap gesukkeld. Oude mannen. Maar die gaan dokteren in Kenia omdat de Keniaanse artsen in de USA of Engeland werken. Met Anidan kan ik helaas geen contact krijgen, dan maar mailen en morgen afhandelen.

Over Witu is wel eea te vermelden, ook al is het een heel klein plaatsje, met een politie- en legerpost, en een dispensary.  Mpeketoni is heel jong, net 50 jaar geleden ontstaan, maar Witu was in de 19^e eeuw de zetel van en sultanaat en de hoofdstad van de staat “Swahililand” (1862-1888). De sultan liet toen een kanaal graven tussen de oude bedding van de rivier de Tana en een klein riviertje daar, en de rivier volgt tegenwoordig dit kanaal, dat nu gewoon een bruine rivier is, de Tana komt van de noordkant van Mount Kenia, stroomt dan oostwaarts naar Garissa en dan heel kronkelend door de dorre woestenij naar het zuiden om bij Garsen richting Witu en Kipini aan de oceaan uit te komen. Er wonen al lang Swahili mensen met de oorspronkelijke Bantu-taal met veel Arabische invloeden, Moslims. Uit Witu zouden ook de mensen komen die de Amerikaanse Ambassade in Nairobi hebben opgeblazen, maar er komen ook veel Somali’s, die vaak niet makkelijk zijn te onderscheiden van de Swahili.

Als je rond kijkt zie je langs de wegen altijd fietsende mensen, met van alles achterop: een enorme baal houtskool van 50 kg die hier nu voor 300 Ksh verkocht worden; daar koken de meeste mensen op, gas is ondenkbaar.  Of een krat met twee vrolijk rondkijkende geitjes onder de snelbinder, of vier kippen aan een touwtje om hun acht poten , op hun kop bungelend aan het stuur. Even van de weg op het platteland zijn mensen aan het zwoegen op vaak pas platgebrande stukken, om op hun shamba wat te verbouwen. In Mpeketoni  town, zoals het heet, vijf straten N-Z en vijf O-W is veel bedrijvigheid, er is een marktje, maar ook hangen er heel veel mensen rond die niets te doen hebben, de mannen verhuren zich als los-arbeider, de vrouwen verkopen dezelfde producten van hun landje als alle andere vrouwen, die dus niet verkopen. Er zijn wat meer gespecialiseerde winkels in opkomst: bookshop, telefoonshop, elektronica met wat  computerspullen en cartridges, maar bijna alle winkeltjes verkopen dezelfde spullen als blue band en heel veel medicijnen als pijnstillers; de antibiotica in alle soorten gaan veelal zonder recept bij wel vijftien  “duka la dawa”, medicijnwinkels over de toonbank, ze noemen zich chemist, of via de lokale en zeer gewaardeerde clinical officer Ruben Mucheri , die de mensen echt goed onderzoekt, en dan ook de medicijnen voorschrijft die aan de andere balie verkocht worden, een soort apotheekhoudende huisarts. 

Donderdag avond begin de moskee al met een tijdige oproep voor het vrijdaggebed, en dan natuurlijk ook om vier en vijf uur in de ochtend, zaterdag aan het eind van de middag beginnen sommige kerken met hun oproep, net als de moskee met luidsprekers; en in town, dit kleine dorp, zijn wel 25 kerken !  Er zijn regelmatig predikers op een klein podium, die dan een vurige preek houden zomaar op straat, Billy Graham’s in het zwart, met een viertal dames swingend om zich heen en een tiental meisjes als cheerleaders voor het podium, met opzwepende muziek uit schetterende boxen, en een donderpreek omdat de duivel  weer op pad gaat ! Zondagmiddag slentert dan iedereen door de dorpsstraat,  en kijkt naar de predikers, soms ernstig, soms lachend, maar vooral veel kletsend; de kinderen willen vooral die rondfietsende mzungu een handje geven, sommige mannen vinden zich heel belangrijk en komen zich voorstellen en een hand geven, maar echt, ik hou ze na 10 minuten al niet meer uit elkaar.

Op de shamba van Wim van den Burg is het elke ochtend om half zeven al een en al bedrijvigheid, om zeven uur is er gezamenlijk een korte bijeenkomst in alle stilte, en dan 5 minuten later verspreidt iedereen zich, werk in de groentetuin, waar heel wat van af komt door de irrigatiemethoden, of naar de bouw van scholen of putten. En dat zes dagen per week, daarom is zondag hier zo’n heerlijk rustige dag.